HOÀNG CUNG BUCKINGHAM Ở LUÂN ĐÔN

Bài và ảnh: TRỊNH HẢO TÂM

Cung điện Buckingham là hoàng cung chính thức của hoàng gia Anh ở Luân Đôn đồng thời cũng là nơi diễn ra những nghi lễ có tính cách quốc gia, những tiệc tiếp tân và cũng là địa điểm thu hút khách du lịch mỗi khi tới Luân Đôn. Công trường rộng lớn trước hoàng cung là nơi dân chúng tập trung mỗi khi có biến cố trọng đại và hàng ngày du khách cũng tập trung nơi đây để xem ngự lâm quân đổi gác vào lúc 11 giờ 30.

Ngày thứ nhì ở Luân Đôn là ngày thứ bảy 3 tháng Năm 2008, buổi sáng chúng tôi được đưa đi tham quan thành phố và đã viếng qua các di tích lịch sử như cung điện Westminster, tu viện Westminster Abbey, công viên Hyde, cung điện Kensington. Sau đó lên xe đi về phía hoàng cung Buckingham nhưng vì trước hoàng cung không thể đậu xe nên chúng tôi xuống xe ở khu St. James về hướng Đông Bắc hoàng cung và cách 15 phút đi bộ. Nơi đây có cung điện St. James, trước khi xây điện Buckingham cung điện St. James một thời cũng là hoàng cung. Từ khi thu giang sơn về một mối, qua một ngàn năm triều đình Anh quốc đã chọn những cung điện sau đây làm hoàng cung:

Palace of Westminster (1049-1530)

Palace of Whitehall (1530-1698)

St. James Palace (1702-1837)

Buckingham Palace (1837-?)

Hiện nay Thái Tử Charles cùng vợ mới (nhưng là bồ cũ) là Camilla cư ngụ tại đây, phía sau là ngôi nhà Clarence House trước đây mẹ của nữ hoàng Elizabeth II là Hoàng Hậu Queen Elizabeth, The Queen Mother (1900-2002) cư ngụ cho tới khi bà qua đời năm 2002 thọ 101 tuổi! Chồng của bà là vua George IV (gọi nữ hoàng Victoria bằng bà cố) làm vua từ 1936 đến 1952 thì băng hà và con gái lớn là công chúa Elizabeth II lên nối ngôi cha cho đến nay. So với các cung điện khác điện St. James khá khiêm nhường và hiện nay ngoài cổng chính chỉ có một lính gác. Bà Diana hướng dẫn viên của đoàn chúng tôi ở Luân Đôn khi đi ngang qua còn hỏi thăm, nói chuyện chơi với anh lính này! Anh này mặc quân phục thường, không có áo đỏ, nón lông đen nên chắc không phải là ngự lâm quân của nữ hoàng. Ngự lâm quân khi gác rất nghiêm chỉnh, ruồi bu trên mặt còn không đuổi được.

Chúng tôi tiếp tục đi về hướng Nam gặp đại lộ có tên The Mall chạy theo hướng Đông Tây, phía Đông là khải hoàn môn Admiralty Arch và đầu phía Tây là hoàng cung Buckingham Palace. Hai bên đại lộ The Mall là công viên cỏ xanh mượt và hàng cây thẳng tắp hai bên đường. Dân chúng và du khách đứng dọc theo hai bên đại lộ rất đông để chờ xem phiên đổi gác của các toán ngự lâm quân vào lúc 11 giờ 30.

NGỰ LÂM QUÂN ĐỔI GÁC

Mới 10 giờ 45 nghe tiếng quân nhạc rộn ràng từ hướng khải hoàn môn vọng về. Khi đoàn quân nhạc tới gần hóa ra không phải đoàn quân Anh Cát Lợi mà là đoàn quân nhạc...Mã Lai với quân phục màu trắng, đội nón Ấn Độ và ngoài quần dài còn quấn thêm xà rông ngắn. Được biết trong những năm gần đây, đội quân canh gác hoàng cung không nhất thiết phải là quân Anh mà còn có thể là quân đội các nước trong khối Thịnh Vượng Chung (Commonwealth). Đoàn quân Mã Lai hôm nay là toán nhận ca gác mới còn 2 toán mãn ca gác một toán xuất phát từ phía điện St. James Palace và một toán khác từ dãy nhà Wellington Barracks ở phía trước hoàng cung. Hai toán mãn ca gác đều là ngự lâm quân Anh đồng phục đại lễ áo đỏ quần đen và đội nón lông đen to tròn có tên là nón da gấu (Bearskins). Nón trông có vẻ nặng nề nhưng chỉ nặng 665 gram có trưng bày trong Guards Museum cạnh hoàng cung và mọi người đến xem có thể đội thử.

Ba toán quân gặp nhau trước cổng hoàng cung với hai đoàn quân nhạc, kỵ binh cỡi ngựa, nghi thức long trọng với nhiều thao tác quân đội mà ở xa chúng tôi nhìn không rõ và cũng không nhớ được hết các động tác. Ba toán ngự lâm quân này bàn giao ca gác trước hoàng cung rồi đoàn quân Mã Lai chia hai toán tiến về địa điểm gác là điện St James Palace và hoàng cung Buckingham. Dân chúng và du khách xem đen ngẹt, vỗ tay tán thưởng và bấm máy hình liên tục.

Trong mùa Hè từ tháng 4 đến tháng 7 mỗi ngày đều có nghi thức đổi ca gác vào lúc 11 giờ 30 nhưng du khách muốn xem nên đến sớm từ 9 giờ 30 để chọn vị trí tốt để quay phim, chụp hình. Từ tháng 8 đến tháng 4 là tháng mùa Đông, cách khoảng một ngày mới đổi ca gác. Có tháng ngày lẻ, có tháng ngày chẳng, muốn biết chính xác lịch trình nên vào trang mạng www.changing-the-guard.com . Không phải chỉ ở cung điện Buckingham mới có nghi thức đổi gác mà ở điện Windsor cũng có diễn nghi thức này.

Chúng tôi theo đoàn người đi về phía hoàng cung. Trước hoàng cung Buckingham là một quảng trường lớn, mùa Xuân hoa nở rực rỡ. Giữa quảng trường là đài tưởng niệm nữ hoàng Victoria xây năm 1911 bởi điêu khắc gia Sir Thomas Brock gồm tượng bà ngồi bằng đá trắng, bên trên là tượng thiên thần thếp vàng rất uy nghi lộng lẫy. Cung điện Buckingham nằm sau một hàng rào cao bằng song sắt với cánh cổng không lớn lắm. Cung điện là một kiến trúc 3 tầng đơn giản nhưng uy nghi, hòa hợp giữa nét tân thời và cổ kính. Phía trước cung điện là hai công viên Green Park và St. James Park mở cửa cho công chúng vào chơi. Phía sau là Buckingham Palace Gardens như là vườn thượng uyển kín cổng cao tường, rào lại với những gai sắt tua tủa. Hôm qua đi bên ngoài tôi có hỏi anh chàng tài xế xe buýt thì anh ta nói đã nhiều lần có người xâm nhập vào hoàng cung bằng cách leo rào! Tuy nhiên mỗi năm vào tháng Tám và Chín, hoàng cung mở cửa cho công chúng vào xem State Rooms là các đại sảnh trưng bày bộ sưu tầm nghệ thuật hoàng gia (Royal Art Collections). Giờ mở cửa từ 9 giờ 30 cho đến 4 giờ 30 chiều. 

LỊCH SỬ CUNG ĐIỆN BUCKINGHAM

Ngôi nhà đầu tiên ở đây do công tước vùng Buckingham tên John Sheffield xây năm 1705 như một nhà nghỉ mát vùng nông thôn. Vua George III vốn là bạn của công tước mua lại ngôi nhà cho vợ mình vào năm 1761 và nhờ William Chambers sửa chữa nới rộng thêm và ông đặt tên là “ngôi nhà của Hoàng Hậu”. Đến năm 1826 người kế vị là vua George IV bắt đầu trùng tu và biến ngôi nhà thành hoàng cung để gia đình nhà vua ở. Người cháu gái gọi vua George IV bằng chú là Victoria lên ngôi năm 1837 chính thức dùng cung điện Buckingham làm hoàng cung. Triều đại Victoria là triều đại huy hoàng nhất nước Anh vì kinh tế phát triển và Anh quốc bành trướng thuộc địa khắp năm châu. Năm 1850 bà cho đại trùng tu cung điện và xây thêm cánh kiến trúc phía Đông bao gồm một sảnh đường khiêu vũ rộng 40 mét. Tiền diện rộng lớn của hoàng cung nhìn về đại lộ The Mall như chúng ta thấy ngày nay được xây vào năm 1913 dưới triều vua George V do kiến trúc sư Aston Webb thiết kế và xây cất.

Theo ấn bản năm 1999 của tập sách in bởi Royal Collection Department cho biết cung điện Buckingham có tất cả 19 đại sảnh tiếp tân, 52 phòng ngủ chính, 188 phòng ngủ của nhân viên làm việc, 92 văn phòng và 78 phòng tắm và vệ sinh. Số nhân viên phục vụ trong cung điện là 450 người, hàng năm chi phí một ngân khoản của quốc gia là 40 triệu đồng bảng Anh (pound) nhưng báo chí đối lập cho rằng chi phí cao hơn nhiều, có thể gấp đôi lấy từ “qũy đen” của hoàng gia thu được từ du khách, các buổi tiếp tân gây qũy v.v...Hiện nay cung điện Buckingham là nơi cư ngụ chính thức của nữ hoàng Elizabeth II và chồng là hoàng tế Philip. Thái tử Charles, người em gái kế là công chúa Ann, hoàng tử Andrew và hoàng tử Edward không cư ngụ tại cung điện Buckingham.

NỮ HOÀNG ELIZABETH II

Chủ nhân hiện nay của cung điện Buckingham là nữ hoàng Elizabeth II, bà tên thật là Elizabeth Alexandra Mary sinh ngày 21 tháng Tư 1926 là vua đương tại vị của nước Anh và 16 quốc gia trong khối Thịnh Vượng Anh như Canada, Australia, New Zealand, Jamaica, Barbados, Bahamas, Grenada, Papua New Guinea, quần đảo Solomon v.v...Tổng cộng dân số các nước này hơn 129 triệu người. Khi bà mới sinh ra, ông nội của bà là vua George V đang tại vị và bà đứng hạng thứ 3 nối ngôi sau người bác và cha của bà. Ai cũng nghĩ rằng ngôi vua khó đến với bà vì người bác sẽ có vợ và có con trai. Đầu năm 1936 ông nội của bà là vua George V băng hà, bác của bà đăng quang lên làm vua lấy niên hiệu là Edward VIII nhưng ông này là một dân chơi, đa tình đa cảm quen với rất nhiều phụ nữ đã có chồng trong đó có bà Wallis Simpson là người Mỹ đã ly dị chông. Vua đòi cưới bà này nhưng triều đình không chịu nhất là Thủ Tướng Anh nhất định đòi từ chức nếu vua lấy bà Mỹ này! Rốt cục vua từ chức bỏ ngai vàng để theo tiếng gọi con tim. Người kế vị là cha của nữ hoàng Elizabeth II lên ngôi lấy niên hiệu là George VI vào cuối năm 1936. Ông này lại không có con trai, chỉ có 2 người con gái, ngoài Elizabeth còn người em gái của bà là công chúa Margaret.

Năm bà 13 tuổi Thế Chiến Thứ Nhất bùng nổ, bà và người em là công chúa Margaret bỏ điện Buckingham mà di tản về lâu đài Windsor. Triều đình khuyên nên đem 2 công chúa lánh nạn ở British Columbia, Canada nhưng bà mẹ là hoàng hậu cho rằng: “Hai đứa trẻ không thể nào đi nếu không có tôi đi theo mà tôi không thể nào rời xa nhà vua và nhà vua cũng không thể nào rời nước Anh!” Năm 1940 công chúa Elizabeth bắt đầu nói trên đài phát thanh BBC trong chương trình “Giờ Thiếu Nhi” để nói chuyện với những trẻ em di tản. Công chúa cũng đã gặp hoàng tử Philip năm nàng mới 13 tuổi và yêu ông này, bắt đầu từ đó nàng viết thư cho hoàng tử trong lúc hoàng tử đang phục vụ trong lực lượng Hải quân hoàng gia. Năm 1945 khi tròn 18 tuổi công chúa Elizabeth xin vua cha cho nàng gia nhập quân đội trong lực lượng Nữ Quân Nhân và nàng học để trở thành tài xế quân xa. Năm 1947 Elizabeth kết hôn với hoàng tử Philip tước hiệu Duke of Edinburgh vốn là hoàng tử của Hy Lạp và cũng là hoàng tử Đan Mạch. Ông này có họ hàng với Elizabeth (anh em họ xa) vì cũng là hậu duệ của nữ hoàng Victoria (nữ hoàng Victoria mai mối để các con cháu của mình kết hôn với hoàng gia các nước Âu châu nên hoàng tử Philip là hoàng tử 2 nước). Sau khi thành hôn Elizabeth và chồng cư ngụ trong ngôi nhà Clarence House phía sau điện St. James Palace, bà cũng theo chồng di chuyển ở nhiều nơi vì ông này phục vụ trong Hải quân.

Năm 1952 phụ vương là vua George VI qua đời vì bệnh ung thư phổi, bà lên ngôi lấy hiệu là Elizabeth II. Lễ đăng quang diễn ra vào ngày 2 tháng Sáu 1953 tại nhà thờ Westminster Abbey, tính đến nay (2008) là 56 năm chỉ thua bà cố 4 đời là nữ hoàng Victoria (1819-1901) trên ngôi trị vì gần 64 năm! Bà là người kín đáo, khôn khéo nhưng không kém cứng rắn trong chính trị. Bà giữ kỹ luật triều đình chặt chẽ, ít hé lộ những quan điểm để công chúng biết (như vấn đề tham gia gởi quân sang Iraq). Không khi nào chịu cho báo chí phỏng vấn nhưng mỗi ngày bỏ ra 3 tiếng đồng hồ để đọc các văn bản và báo chí. Mỗi tuần đều có cuộc họp riêng với Thủ Tướng Anh và suốt nửa thế kỷ làm vua, bà đã làm việc với 11 vị Thủ Tướng. Sở thích cá nhân của nữ hoàng là đua ngựa, nhiếp ảnh và nuôi chó.

Tài sản riêng của nữ hoàng theo tạp chí Forbes ước lượng khoảng 280 triệu bảng Anh (khoảng 560 triệu USD) cùng một số bất động sản và cổ phần khó định đuợc giá. Bộ sưu tập nghệ thuật của hoàng gia (Royal Art Collection) trị giá ít nhất cũng 10 tỷ bảng Anh nhưng là tài sản quốc gia phải trao lại cho những người kế vị.

Nữ hoàng Elizabeth II có 4 người con là thái tử Charles (sinh năm 1948), công chúa Anne (1950), hoàng tử Andrew (1960), hoàng tử Edward (1964) và 8 cháu nội ngoại. Thái tử Charles sẽ kế vị bà, đã có 2 đời vợ là công nương Diana và Camilla, có với Diana 2 con trai là William và Harry (bà Camilla cũng có con riêng với chồng trước). Công chúa Anne đã từng ly dị và kết hôn lần thứ hai, có 2 người con (1 trai, 1 gái). Công chúa Anne khi mới sinh đứng hạng 3 nối ngôi (khi mẹ chưa lên ngôi), nay tụt xuống hạng 10. Hoàng tử Andrew từng thành hôn và ly dị với Sarah Ferguson có 2 con gái là Beatrice (sinh năm 1988) và Eugenie (1990). Andrew đứng hạng 4 và Beatrice hạng 5, Eugenie hạng 6 nối ngôi. Hoàng tử út hết là Edward (hạng 7) cưới Sophie Jomes năm 1999 hiện có 2con (1 trai và 1 gái đứng thứ 8 và 9).

Hiện nữ hoàng Elizabeth tuy lớn tuổi nhưng sức khoẻ còn tốt và không có dấu hiệu cho thấy bà thoái vị muốn về hưu mặc dù thái tử Charles đã 60 luôn luôn sẵn sàng để lên ngôi. Năm bà tròn 80 theo cuộc thăm dò thì đa số dân nước Anh muốn bà ở ngôi vị cho đến khi qua đời. Năm 2007 bà và hoàng tế Philip công du Hoa Kỳ đánh dấu 400 năm người Anh sang định cư đầu tiên ở thành phố Jamestown thuộc bang Virginia. Hiện bà cùng chồng là hoàng tế Philip sống ở hoàng cung Buckingham trung tâm Luân Đôn. Những ngày có sự hiện diện của bà thì lá cờ nước Anh được treo trên cột cờ trên nóc tòa nhà. Hôm nay lá cờ Anh quốc có trên cột cờ nhưng ủ rũ vì trời lặng gió chứng tỏ bà có trong cung. Tôi làm bộ hỏi bà Diana: “Hôm nay nữ hoàng có ra gặp chúng ta không?” Bà trả lời lơ lửng: “Không chừng?”