KÝ SỰ DU LỊCH

ÐƯỜNG LÊN THẮNG CẢNH ÐÁ VÀNG YELLOWSTONE

 (Bài 5)

TRỊNH HẢO TÂM

Yellowstone ở góc Tây Bắc tiểu bang Wyoming trên vùng núi Rocky Mountains thuộc Trung Tây Hoa Kỳ cách Los Angeles 1,052 miles. Yellowstone có những suối nước nóng ngầm bị áp suất đè nén bắn lên thành những vòi nước phun cao hơn 100 feet, có những núi lửa ngầm dưới lòng đất không phun lửa mà lại phun bùn khi nguội lại thành những lớp đá màu vàng. Ở đây còn có non cao, vực thẩm, thác buông những dòng nước bạc và những đàn trâu rừng, nai vàng an nhàn  thong dong gặm cỏ dửng dưng trước cõi nhân gian xôn xao xua động.

Ngọn suối phun Old Faithful trong Yellowstone

Ðoàn du lịch chúng tôi vẫn còn 15 người đi trên một xe van do Gerald hướng dẫn viên kiêm tài xế người Ðài Loan lái đi từ Los Angeles, rời thị trấn miền núi Jackson ở phiá Nam Yellowstone thì đã 5 giờ chiều. Lẽ ra chúng tôi đi thẳng vào Yellowstone cách khoảng 60 miles để nghỉ đêm trong vùng rừng núi đó theo như chương trình Tour du lịch đã quảng cáo nhưng sau khi Gerald điện thoại với văn phòng hãng ở Los Angeles thì nơi đây cho biết nhà trọ trong Yellowstone đã “hết phòng” nhưng chắc là vì Lễ Lao Ðộng mùa du lịch cao điểm nên giá nhà trọ (lodge) rất đắt mà hãng du lịch thì muốn mướn phòng với giá rẻ mới có lời. Gerald nói rằng sẽ đưa chúng tôi qua thành phố Idaho Falls thuộc tiểu bang Idaho ở về hướng Tây và cách Jackson 80 miles để nghỉ đêm tại đó, đường đi sẽ mất 2 tiếng đồng hồ vì đường núi quanh co nhưng cảnh đẹp. Gerald hứa chắc rằng đêm sau chúng tôi sẽ đuợc ngủ trong rừng Yellowstone mặc sức mà nghe trái thông rơi độp nửa đêm, trâu kêu, thác đổ mà không chừng còn gặp vài con nai vàng... ngơ ngác giữa rừng khuya. Không biết nai ngơ ngác hay mình ngơ ngác vì lạc lối giữa rừng hoang? Ðể biện minh cho chương trình thay đổi có lợi cho hãng, Gerald nói ngủ trong rừng chán lắm, buồn chết đi được! Trong khi Idaho Falls ban đêm phố phường nhộn nhịp đông vui “ngựa xe như nước, áo quần như (mắm) nêm!” Và tối nay anh ta sẽ dẫn đến nhà hàng Tàu có món...Trâu Rừng Tiềm Thuốc Bắc đại bổ vô song  sau đó ai muốn đi Bar hay hộp đêm Gerald sẽ dẫn đi...xem các cô đầm Mỹ bị đế quốc tư bản bốc lột không còn...manh giáp nào hết che thân! Trưởng đoàn du lịch “Thanh Nhàn” là ông Nguyễn Ngọc Liên cũng như ông Vu một chiến sĩ từ Úc qua tái định cư ở Irvine rất nức lòng, hồ hỡi phấn khởi quên bẵng mệt nhọc đường xa và việc bị thay đổi khách sạn. Sau khi tới Idaho Falls và đưa chúng tôi vào khách sạn Best Western lấy phòng, đúng như lời hứa Gerald dẫn đến nhà hàng Tàu và thưởng thức món Ngọc Ngưu Tiềm Thuốc Bắc. Mấy ngày rồi toàn ăn đồ Mỹ nên đã ớn hamburger, hôm nay xì xụp ăn món Trâu Rừng Tiềm Thuốc Bắc có hương vị gừng cay ấm bụng lại thêm những món như Nai Tơ Xào Kung Pao, Cá Trout Chiên Xốt Chua Ngọt toàn là đặc sản tươi sống điạ phương nên ai nấy kể cả các bà đều mãn nguyện hài lòng, duy chỉ có mấy đứa con nít thì chỉ ăn được có mì xào và...cà rem! Gerald như lời hứa hỏi có đi xem Night Show hay không? Các “chiến sĩ” của ta lúc chiều hăng say lắm nhưng bây giờ no bụng nên đâm ra buồn ngủ, lặng lẽ lắc đầu đòi về ngủ.

Sáng hôm sau điện thoại reo vang đánh thức thật sớm. Cũng xuống Lounge Room ăn Continental Breakfast nghe danh “Continental” tưởng dữ dội lắm hoá ra cũng chỉ có hột Cereal, bánh Donut, Muffin, chuối già và thức uống thì có cà phê, sữa và cam tươi nhưng có còn hơn không. Idaho Falls là một thành phố nhỏ con sông Snake cũng chảy qua và người ta lợi dụng sức nước để xây nhà máy thuỷ điện, khi đi Yellowstone trở về chúng tôi sẽ thăm dòng sông này. Còn bây giờ thì chúng tôi lên xe vào con lộ 20 chạy lên hướng Bắc trực chỉ thắng cảnh Ðá Vàng.

Xe đi 90 miles mất gần 2 tiếng đồng hồ chúng tôi tới thị trấn West Yellowstone thuộc tiểu bang Montana. Ðây là một làng nhỏ chuyên sống bằng du lịch phục vụ cho du khách vào viếng Yellowstone như khách sạn, nhà hàng, tạp hoá, thực phẩm cho những người cắm trại trong Yellowstone vì trong đó là công viên quốc gia bảo tồn thiên nhiên nên những cửa hàng thương mại không có. Gerald dừng xe trong bãi đậu của Mac Donald và nói rằng nên ăn trưa ở đây vì vào trong Yellowstone nhà hàng rất hiếm, giá cả lại đắt. Mới ăn sáng ở khách sạn cách đây 2 tiếng đồng hồ không mấy đói nên chỉ ăn khoai chiên và nhâm nhi cà phê, bà xã tôi còn thủ theo trái cây, mì ly và junk food. Một bà cụ trong đoàn giở từ trong giỏ xách ra một nồi cơm điện đặt trên bàn, xới cơm vào chén và mời chúng tôi ăn với cà pháo ngâm mắm tôm trong lọ thủy tinh và ruốc (thịt chà bông) mà cụ mua ở Little Saigon. Tôi thấy cụ dùng cơm nóng bốc khói ăn một cách ngon lành mà cụ cho biết mới nấu hồi sáng trong phòng khách sạn, tôi cám ơn và từ chối lời mời rất thật tình của cụ vì trong tiệm Mac Donald mà mình ăn...cà pháo mắm tôm thì kỳ qúa! Nhớ lại một lần năm 1994 tôi du lịch bên Nhật đem gói hamburger Mac Donald vào tiệm Sushi Bar ăn với...sushi, gã Nhật đứng cuốn sushi cự tôi qúa xá! Gã xổ một tràng tiếng Nhật với vẻ mặt giận dữ còn tôi thì “Watashi wa no understand né!” Tôi đứng dậy trả tiền và “né” ngay khỏi quán Sushi Bar. Cũng giải thích thêm Sushi Bar là một quán chỉ chuyên bán sushi, các tay Nhật mặc áo trắng như áo đánh võ Judo đứng trong quày bàn mà cuốn sushi và đặt thức ăn trên một cái rãnh lăn vòng vòng quanh bàn và thực khách ngồi xung quanh muốn ăn đĩa nào thì lấy dĩa ấy. Ăn xong thì chủ quán đếm dĩa mà tính tiền. Trên bàn có gia vị như mù tạt xanh (thứ này rất cay nồng), xì dầu, còn súp và trà thì họ để khô trong bao muốn dùng thì lấy chén rót nước sôi vào (vòi nước sôi cũng trên bàn) và mở bao bỏ súp hay trà vào chén. Ăn ở Sushi Bar và các quán “mì đứng” thì rẻ hơn là vào nhà hàng. Quán “mì đứng” là quán mì không có ghế, người ăn phải đứng và quay lưng ra đường nhưng phần đầu và lưng được che bằng những tấm màn vải vẽ chữ trên đó đôi khi có đề giá tiền nhờ đó mà mình biết được giá cả có thích hợp với túi tiền của mình hay không? Hẹn với các cô gái Nhật Bản đừng bao giờ hẹn ở quán “mì đứng” hay Sushi Bar mà phải hẹn ở ga xe điện sau đó vào quán cà phê lịch sự và lãng mạn trữ tình vì mới quen các cô không tự  nhiên khi ăn uống và nhớ phải đúng giờ, tới trễ là...hỏng! Và nhớ bận đồ Veste thắt cà vạt đàng hoàng vì bên đó ra đường là vậy, homeless còn phải mặc đồ Veste! 

                                            Vũng khoáng chất nóng trong Yellowstone

VÀI NÉT TỔNG QUÁT VỀ YELLOWSTONE

Yellowstone rất rộng có diện tích lớn hơn 2 tiểu bang Delaware và Rhode Island cộng lại, công viên quốc gia này rộng 3,472 dặm vuông (8,987 cây số vuông), chiều dài từ Bắc xuống Nam là 63 miles (102 cây số), chiều rộng từ Ðông sang Tây  54 miles (87 cây số). Công viên có 5 cửa để ra vào là cửa Tây, Bắc và Ðông Bắc thuộc tiểu bang Montana, còn cửa Ðông và Nam thuộc Wyoming. Idaho tuy có chung một phần ranh giới với Yellowstone nhưng không có cửa nào để ra vào Yellowstone. Vào mùa Ðông băng tuyết làm ngập các con đường nên các cửa khác đều đóng duy chỉ có cửa Bắc là mở quanh năm nơi đây có làng nhỏ Gardiner du khách thích thú vì có phong cách làng cao bồi miền Viễn Tây và những ai thích nhìn thú hoang thì đường từ cửa Bắc vào là vùng chúng hay sinh sống. Mỗi cửa ra vào công viên đều có trạm thâu lệ phí và giá là 20$ một xe có giá trị trong 7 ngày có thể vào cả 2 công viên Yellowstone và Grand Teton.

Ðường xá trong công viên Yellowstone không mấy tốt và thỉnh thoảng thú hoang như trâu rừng, nai, gấu băng qua nên vận tốc cho xe cộ trong công viên tối đa là 45 mile một giờ, có nơi còn giảm xuống 35 hay 25 mile. Hệ thống đường trong Yellowstone nhìn trên bản đồ là 2 vòng tròn dính với nhau, vòng trên gọi là Upper Loop và vòng dưới là Lower Loop.

THÚ HOANG TRONG YELLOWSTONE

Sau khi xe qua cửa Tây để vào Yellowstone là chúng tôi gặp ngay một con nai lớn Elk đang ăn cỏ bên đường. Tài xế Gerald dừng lại cho chúng tôi xuống xe chụp hình và nai có lẽ quen với cảnh này nên cũng an nhiên gặm cỏ. Sau đó trên đường vào đến Madison là ngả ba để vào con đường Lower Loop chúng tôi gặp rất nhiều trâu rừng Buffalo hiền lành gặm cỏ. Những con trâu này đầu to nhưng đít lại teo, bốn chân ốm khẳng khiu và để chống lạnh chúng có bộ lông dầy trên đầu và lưng như phủ một tấm mền, bộ lông không mượt lại rối bời loe hoe vàng trông rất dơ dáy thảm não. Có lẽ đây là những trâu già (lại thích gặm cỏ non cho mềm) không còn hơi sức để đi xa còn đám trâu trẻ chắc giờ này bay nhảy theo trâu khác ở trong rừng sâu. Gấu thì không thấy và Gerald là hướng dẫn viên du lịch đã đưa du khách vào đây hơn chục lần thì anh ta cho biết chỉ thấy gấu xuất hiện có một lần. Thường muốn xem thú hoang dã xuất hiện phải đi thật sớm vào buổi sáng hoặc lúc hoàng hôn là lúc trời mát chúng đi ăn còn trưa nắng thì chúng vào rừng trú ẩn dưới bóng cây.

Ðộng vật hoang dã trong Yellowstone hiện nay gồm có:

Trâu Rừng (Buffalo hay Bison) có từ 2,000 đến 2,500 con

Dê Sừng To (Bighorn Sheep) có từ 150 đến 225 con

Gấu gồm 2 loại gấu đen và gấu Grizzly độ 1,000 con

Nai loại Elk (sừng lớn có nhiều nhánh) chừng 35,000 con

Nai lớn Moose (đầu như lạc đà, sừng có những bản dẹp) từ 300 đến 500 con

Nai nhỏ Mule Deer độ 2,500 con

Các loại mèo rừng:

Mountain Lion ( 2 loại Cougar và Puma) có chừng 18 đến 24 con

Bobcat và Lynx rất hiếm

Các loại chó rừng:

Coyotes có rất nhiều

Gray Wolves có 162 con

Ngoài ra còn có rất nhiều giống thú nhỏ như các loại Thỏ, Chuột, Rùa, Ếch Nhái, Rắn, Thằn Lằn, Dơi, Chim và Cá.

TRÂU RỪNG BUFFALO

Trâu rừng ở Yellowstone cũng có bà con họ hàng với trâu VN chúng ta nhưng vì thời tiết nơi địa phương chúng sinh sống nên thân hình thay đổi cho thích hợp để sống còn trong môi trường mà chúng hiện sống. Trâu ở Yellowstone tên đúng của chúng là American Bison nhưng người Mỹ thường gọi là Buffalo trong khi trâu ở VN và các nước Ðông Nam Á được gọi là Water Buffalo. Trâu Bison là loài động vật có thân hình to lớn nhất ở lục điạ Mỹ Châu sống nơi hoang dã, thời xưa chúng sinh sống từ Mễ Tây Cơ lên tận đến Canada và phiá Ðông từ Pennsylvania qua đến dãy núi Rocky Mountains ở phiá Tây và là thứ thịt chính yếu của người da đỏ để họ ăn sống, nướng chín hay phơi khô ăn trong mùa Ðông. Khi người da trắng Âu Châu tìm thấy Mỹ Châu số trâu Bison sinh sống ở đây lên đến từ 30 đến 60 triệu con, mỗi lần chúng lội qua sông là tàu thuyền phải ngừng lại và chúng còn làm xe lửa trật đường rây! Vì người ta giết để ăn thịt nên đến năm 1870 chỉ còn 5 triệu rưỡi con. Vào thập niên 1880 chỉ còn vài ngàn con và 2 phần 3 là sống bên đất Canada. Người Mỹ mới ra những đạo luật bảo vệ chúng cho khỏi bị diệt chủng và lập những công viên quốc gia như Yellowstone chẳng hạn cho chúng sinh sống và săn sóc bảo vệ chúng chống lại bịnh tật nhất là bịnh Brucellosis do vi trùng Brucella từ Âu Châu truyền sang theo những đàn bò ngựa được chở bằng tàu từ Âu Châu qua.

Năm 1902 toàn vùng Yellowstone chỉ còn chừng 50 con Bison, chính quyền phải mua thêm 21 con từ 2 trại nuôi của tư nhân và đàn Bison còn lại này được nuôi ở trại Lamar Valley trong vùng Yellowstone. Ðàn Bison được săn sóc, có đủ cỏ ăn, nước uống, được bảo vệ khỏi bị Mountain Lion, chó sói tấn công và được chủng ngừa phòng bịnh nên số Bison gia tăng. Năm 1936 đàn Bison ở Yellowstone được thả trở lại vùng hoang dã ở Firehole River và Hayden Valley. Từ đó số trâu rừng Bison gia tăng cho đến ngày nay trong công viên Yellowstone là khoảng 2,500 con và có những năm lên đến 3,500 nhưng chính quyền chỉ giữ ở mức đó mà không cho gia tăng. Những đàn trâu Bison đi vượt ra ngoài khỏi công viên Yellowstone và Grand Teton thì người dân được quyền săn và sau khi được vệ sinh kiểm nghiệm họ có quyền hạ thịt. Trâu Rừng Tiềm Thuốc Bắc chúng tôi ăn đêm qua ở Idaho Falls có lẽ do người ta săn hay nhà hàng mua từ trại chăn nuôi tư nhân.

Năm 2000 trên toàn quốc có khoảng 120,000 trâu rừng Bison đa số là trong các trại chăn nuôi tư nhân. Trâu Bison thân hình to lớn cao hơn 6 feet và có con nặng đến 2,000 pounds trong khi con cái nhỏ hơn thường nặng 900 pounds. Chúng có đầu rất to vì xương trán lớn vồ ra mà mùa Ðông chúng dùng để ủi lớp tuyết tìm cỏ để ăn. Trâu rừng Bison có ngoại hình xấu xí như quái vật nhưng chúng trường chay không khi nào ngã mặn, ăn toàn cỏ và cây lá. Trên lưng chúng có một cái gù nên phần vai cao hơn phần đuôi, con đực cũng như con cái đều có sừng nhọn chĩa ra ngoài nhưng sừng con đực thì lớn và dài hơn. Trên đầu trâu rừng có khi kéo dài xuống tới lưng có nhiều lông màu đen hay hoe vàng và phần lông này mọc vĩnh viễn trong khi mình và đuôi thì lông thay mỗi năm. Dưới càm trâu lại có một chùm râu loe hoe và nhọn giống như râu dê làm cho bộ mặt trâu xấu xí nhưng có chút khôi hài.

Xem trâu rừng cũng đã chán chúng tôi lên xe xuôi Nam trên con đường Lower Loop, đoạn đường từ Madison đi Old Faithful độ 12 miles qua một vùng lòng chảo có tên gọi là Geyser Basin có rất nhiều vòi phun nước do thiên nhiên tạo thành được gọi là Geyser. Những vòi phun này do áp suất của hơi nước nóng từ những suối ngầm trong lòng đất thoát ra bằng những lỗ trên mặt đất tạo thành. Có những vòi nước vài ba ngày mới phun bắn lên một lần nhưng có những cái vài tiếng đồng hồ và nổi tiếng nhất là Geyser có tên là Old Faithful thì chu kỳ phun rất đều cứ mỗi tiếng đồng hồ từ ngày này qua ngày khác, năm này sang năm khác và cột nước trắng xóa bắn lên cao đến hơn 100 feet. Trong Yellowstone có hơn 300 nơi phun nước với nhiều kiểu cách khác nhau, cái phun thẳng, cái phun nghiêng, cái bắn lên cao, cái sôi sùng sục như hồ tắm whirlpool trong Health Spa. Mỗi hồ phun có nước xanh biếc và đất xung quanh trắng như vôi hay vàng nghệ và có nơi lại có màu nâu đỏ và lúc nào cũng bốc khói, mờ mờ sương phủ. Truyên cổ tích ngày xưa Mục Kiền Liên đi tìm mẹ dưới âm ty hỏa ngục thì phải đi qua cây cầu phía dưới là những vũng nước sôi sùng sục và đầy những con chó ngao hung dữ. Kẻ làm ác đều bị qủy chĩa thanh ba đẩy xuống không sót một người nào. Nơi đây du khách cũng phải đi trên những cây cầu gỗ và phiá dưới cũng là những vũng nước sôi nhưng không có chó ngao và bên trên trời xanh rất đẹp. Không biết quang cảnh nơi đây giống thiên đàng hay hỏa ngục? Hai nơi ấy những người đã tới vì lấy vé “one way ticket” nên...đi luôn không bao giờ kể lại như thế nào? Nhưng nơi đây là cảnh thật có trên trần gian.

Trịnh Hảo Tâm