KÝ SỰ DU LỊCH
SUỐI PHUN NƯỚC NÓNG Ở YELLOWSTONE
(BÀI 6)
TRỊNH HẢO TÂM
Yellowstone ở góc Tây Bắc
tiểu bang Wyoming trên vùng núi Rocky
Mountains thuộc Trung Tây Hoa Kỳ cách Los
Angeles
Suối phun nước nóng Old Faithfull
Ðoạn đường dài khoảng 16
miles đi về hướng Nam từ Madison đi Old Faithful qua vùng lòng chảo có
tên gọi là Geyser Basin là nơi có rất nhiều vòi nước phun thiên nhiên mà tiếng Anh
gọi là Geyser. Geyser được tạo thành bởi áp suất gia tăng trong những suối nước
nóng ngầm trong lòng đất, khi áp suất quá cao nước sẽ bị bắn lên trên không qua
những đường nứt trên mặt đất. Trong công viên quốc gia Yellowstone có trên 300
geyser và không có cái nào giống nhau, có những cái bắn lên cao hàng trăm feet,
có những cái nước sôi sùng sục và cao chỉ vài feet với hơi nước nóng bốc lên
nghi ngút. Nổi tiếng nhất ở Yellowstone là geyser có tên là Old Faithful vòi
nước phun thẳng đứng và rất cao từ 100 đến 180 feet và chu kỳ phun gần như
không thay đổi là mỗi tiếng đồng hồ.
Nửa đường tới Old Faithful
chúng tôi đi ngang qua vùng Low Geyser Basin
và dừng lại ở Fountain Paint Pot ở phía tay mặt cạnh con sông Firehole nơi đây
có con đường Trail Loop dài nửa mile nếu đi
hết mất độ nửa tiếng đồng hồ. Trên con đường này du khách có dịp quan sát hàng
chục vũng nước nóng hoặc bùn, nước trong vũng màu xanh lục bốc khói và đất thì
trắng hoặc vàng và rất nhiều gayser, mỗi lần đến đây du khách sẽ được chứng kiến
ít nhất một lần gayser hoạt động phun nước. Vùng này thoáng nhìn giống như
ruộng muối vì đất trăng trắng và không có cây cỏ, đây đó những cụm khói hơi
nước nghi ngút la đà.
Những vũng khoáng chất nhiều màu bốc khói
OLD FAITHFUL INN
Cách đó 8 miles về hướng Nam chúng tôi tới Old
Faithful và Gerald đậu xe gần tòa nhà cổ được xây bằng đá và gỗ
tùng bách đen đúa. Toà nhà có tên là Old Faithful Inn được xây năm 1904 đến
1905 do Robet C. Reamer thiết kế, là khách sạn để du khách nghỉ đêm trong khi
viếng thăm vòi phun nước Old Faithful. Chúng tôi vào bên trong để thăm thú cho
biết về khách sạn cổ xây cách đây đã gần 100 năm. Phòng lễ tân bàn ghế rất cổ
và trần nhà nơi đây cao đến 65 feet nhìn suốt 6 tầng lầu dầy đặc những cột nhà
bằng gỗ thô sơ sơn màu nâu đậm trông kỳ dị nhưng lạ mắt. Cũng nơi phòng khách
một lò sưởi vĩ đại tôi chưa từng thấy bao giờ! Ống khói lò sưởi khổng lồ xây
bằng đá chạy thẳng lên trên nóc khách sạn. Phòng khách sạn cũng được trang trí
toàn bằng gỗ thô sơ và có giá thuê từ
100 đến 300$ một đêm. Khách sạn được tu bổ nhiều lần như được nới rộng
thêm phòng ở 2 cánh toà nhà vào các năm
1915 và 1927. Năm 1959 bị một trận động đất làm sập ống khói và hư lò sưởi ở
phòng ăn. Lần tu bổ mới nhất là cách đây vài năm để ăn mừng khách sạn 100 năm.
Hiện giờ khách sạn có tất cả 327 phòng và do công ty Xanterra Parks &
Resort khai thác kinh doanh. Trong khách sạn có đầy đủ nhà hàng ăn uống như
buffet sáng và trưa. Khách sạn Old Faithful Inn thuộc loại Historic Landmark,
du khách đến Yellowstone nếu không đặt chân vào bên trong khách sạn là một điều
thiếu sót cũng không khác nào tới Tây Tạng mà quên...thỉnh kinh. Khách sạn đẹp
hay “weird” tùy người đối diện nhưng nên vào xem cho biết lối trang trí rất đặc
biệt của vùng Viễn Tây vào thế kỷ trước.
Khách sạn duy nhất Old Faithfull Inn trong công viên Yellowstone
Gần đó còn có một nhà trọ
khác cũng lâu đời là Old Faithful Lodge mà những nhà cho thuê là những Cabin.
Những căn nhà này được xây cất bằng nhiều đợt khác nhau trên phần đất mà ngày
xưa là những nhà lều Tent cho khách thuê khi nơi đây chưa có khách sạn. Hiện
Old Faithful Lodge cũng được quản lý bởi công ty Xanterra Parks & Resort và
cạnh đó là 2 nhà trọ khác nữa. Trong vùng này ngôi nhà cổ xưa nhất là tiệm tạp
hóa Lower Hamilton Store hiện nay vẫn còn hoạt động, phía trước tiệm là một mái
hiên bằng gỗ thông là nơi du khách hay ngồi thư giãn uống cốc cà phê ngắm ngọn
đồi Geyser Hill.
SUỐI PHUN OLD FAITHFUL
Từ khách sạn cổ chúng tôi đi
trên những con đường lót ván cao hơn mặt đất độ 3-4 feet ngang qua vùng đất
sình màu trắng để ra vòi phun có tên là Old Faithful . Sở dĩ có tên này là vì vòi phun có thời
gian nghỉ đều đều rất đáng tin cậy mà nhân viên làm cho công viên (Rangers)
đoán được không sai qúa 10 phút. Khi chúng tôi đến thì thời gian nghỉ là 80
phút và vòi nước phun trở lại, ngọn nước như phông tên bắn thẳng lên cao lối
130 feet mà đứng trong khách sạn nhìn rất rõ nhưng đẹp nhất là lên trên đồi
Geyser Hill nhìn xuống. Vòi phun hoạt động liên tục khi thấp khi cao kéo dài
khoảng 2 phút và chúng tôi đứng cách đó khoảng 300 feet vì gần sẽ bị gió thổi
tạt ướt. Theo tài liệu lấy từ căn nhà Visitor Center gần đó vòi phun Old
Faithful có thời gian ngừng nghỉ từ 35 đến 120 phút và thời gian phun từ 1 phút
rưỡi đến 5 phút, thời gian nghỉ lâu thì khi phun sẽ lâu nhưng trong một năm thì
không thay đổi nhiều, thí dụ năm nay mỗi lần nghỉ 80 phút thì năm tới có thể
nghỉ 82 phút. Suối phun hoạt động ngừng
nghỉ khá đúng giờ nên người ta tin tưởng và đặt cho tên đó có nghĩa là Niềm Tin
Cũ. Mỗi lần phun ngọn suối bắn lên trên không từ 3,700 đến 8,400 gallons nước
sôi gặp không khí lạnh chúng bốc hơi một phần, phần còn lại rơi xuống nhiệt độ
cũng giãm đi.
Sau khi quan sát ngọn suối
ngầm bắn nước lên cao để chờ đợi xem suối “biểu diễn” lần thứ nhì, chúng tôi
trở vào Visitor Center xem đoạn video giải thích về hiện tượng thiên nhiên của
suối phun và xem những hình ảnh, tài liệu về Old Faithfull và được biết rằng
nơi đây được gọi là Upper Geyser Basin có cao độ đến 7,365 feet so với mực nước
biển, ngoài ngọn phun Old Faithful trong vùng còn hàng trăm suối phun, bể nước
nóng, ao bùn nóng mà du khách có thể đi bộ khoảng cách dưới 1 mile để thăm thú
như các địa danh sau đây:
-
Anemone Geyser
mỗi lần ngừng nghỉ chỉ từ 7 đến 10 phút, sau đó hoạt động trở lại và cột nước
bắn lên không cao chỉ khoảng 10 feet như hình cây nấm có khi làm nước nóng sôi
văng ra xa, sau đó nước rút đi để chờ đợt phun kế tiếp.
-
Plume Geyser bắn
nước lên cứ mỗi 20 phút và du khách nên cẩn thận vì nó có 5 đến 7 tia nước nóng
bắn lên cao đến 25 feet.
-
Beehive Geyser
vòi phun nước có hình chóp như tổ ong, mỗi ngày chỉ phun lên 2 lần nhưng mỗi
lần tia nước bắn lên rất mạnh và cao đến 150 feet.
-
The Lion Group là
tên gọi của một nhóm gồm 4 geysers ăn thông với nhau trong lòng đất, sau khi
chúng bắn nước lên có những tiếng gầm gừ như tiếng sư tử. Tia nước chúng bắn
lên cùng một lúc và cao nhất trong Yellowstone .
-
Giantess Geyser
du khách hiếm khi thấy nó hoạt động vì nó chỉ phun nước 2 đến 5 lần trong một
năm, sau khi phun cả khu vực rung chuyển vì áp suất nước dưới lòng đất thay
đổi. Tia nước của nó có lúc cao đến 200 feet.
-
Castle Geyser có
thể lâu đời nhất ở đây, mỗi lần bắn lên cột nước rất lớn cao đến 90 feet và kéo
dài lâu đến 20 phút sau đó những tia nuớc sôi còn phun lẻ tẽ đến vài chục phút.
Castle Geyser ngưng nghỉ từ 10 đến 12 tiếng đồng hồ.
-
Grand Geyser tia
nước được bắn lên từ một hồ lớn và vì nằm rất gần nên nhiều khi bị Old Faithful
che mất, thời gian phun dài 9 đến 12
phút và giữa hai lần phun từ 7 đến 15 giờ.
-
Daisy Geyser tia
nước được bắn lên với một độ nghiêng và cao 75 feet, thời gian giữa hai lần
phun là 90 đến 115 phút.
-
Riverside Geyser
là suối phun đẹp nhất có thác nước bắn cao hình vòng cầu bắt qua bên kia bờ
sông Firehole, thời gian giữa hai lần phun là 5-6 tiếng đồng hồ.
-
Morning Glory
Pool trước kia là một hồ nước trong xanh, bờ bùn nhiều màu rất đẹp nhưng hiện
nay có lúc nước không trong xanh vì bị loài người hủy hoại bằng cách liệng đá,
bỏ rác, giấy xuống hồ làm nghẹt giếng phun. Vì nước nóng không luân lưu đuợc
nên nhiệt độ giảm, vi trùng sinh sôi nên lắm lúc nước có màu vàng đục.
Ngoài ra gần đây còn có hai
vùng với nhiều bể nước nóng, ao bùn nhiều màu tạo nhiều hình dáng trên mặt hồ
rất lạ kỳ như những rặng san hô hay chồng chất lên nhau như những chiếc bánh đó
là Black Sand Basin (cách Old faithful 1 mile) và Biscuit Basin (cách Old
Faithful 3 miles về phiá Bắc). Rất tiếc ngày nay một số “bánh Biscuit” trên mặt
bị bể vụn bởi trận động đất năm 1959.
Thị trấn nhỏ Old Faithful
được xem là thủ phủ của Yellowstone vì suối phun Old Faithful là cảnh thiên
nhiên kỳ bí thu hút du khách nhiều nhất, sau đó mới đến các bể nước nóng và ao
bùn ở trong vùng Mud Volcano Area và thứ ba là các thác nước hùng vĩ trong vùng
Canyon. Ðó là 3 nơi chốn cần phải xem khi đến Yellowstone, ngoài ra những người
yêu thú hoang có thể xem bò rừng, gấu, nai, chim chóc, những người thích câu cá
thì nơi đây có hồ lớn và các dòng sông, ngọn suối. Nhà nhiếp ảnh hay họa sĩ thì
nơi đây thiên nhiên đã dàn dựng sẵn cho họ những đề tài rất nhiều màu sắc. Do
đó thắng cảnh Yellowstone là một nơi chốn đáp
ứng được những sở thích khác nhau của loài người.
LỊCH SỬ THẮNG CẢNH ÐÁ VÀNG
Yellowstone chỉ được thế giới
văn minh của người da trắng biết đến vào cuối thế kỷ 18 đó là vào năm 1795 một
tài liệu viết về con sông trên vùng núi có vách đá màu vàng được truyền tụng.
Và sau đó vào năm 1797 nhà thám hiểm làm cho hãng mua bán lông thú bên Anh tên
David Thompson gọi vùng này là “Yellow Stone” phù hợp với môt bộ lạc người da
đỏ sống lâu năm trong vùng cũng gọi là Ðá Vàng (Yellow Rock) vì vách núi trên
đầu nguồn của con sông ngày nay có tên là Yellowstone River có những tảng đá
lớn màu vàng. Thật sự những người vừa nói chỉ viết lại những điều nghe từ những
người khác kể lại và người da trắng đầu tiên đặt chân tới Yellowstone là John
Colter cùng tháp tùng đi có Lewis và Clark .
Năm 1827 trên tờ báo ở Philadelphia một bài
phóng sự kể lại những chuyện huyền hoặc trong vùng Yellowstone
xoay quanh những hồ nước xanh bốc khói mịt mù và những tiếng động huyền bí
trong lòng đất. Năm 1827 và 1829 hai thợ bẫy thú rừng tên Daniel Potts và Joe
Meek có viết tài liệu nói về vùng đất đầy nhiệt năng với những bễ chứa sulfur
và “người rừng” Jim Bridger còn kể chuyện là theo ông trong vùng này rất kỳ lạ
là thác nước thì chảy ngược từ dưới thấp chảy lên cao khi ông ta thấy những
suối phun nước!
Năm 1834 Warren Angus Ferris
thơ ký của hãng American Fur Company thăm viếng ngay vùng Yellowstone Park ngày
nay, ông ta mới thực sự là du khách đầu tiên cho những chi tiết và mô tả đầy đủ
về những suối phun geyser và ông là người dùng chữ “Geyser” (một chữ có nguồn
gốc từ Iceland) đặt tên cho những hiện tượng thủy nhiệt ở Yellowstone. Năm 1865
linh mục Francis Xavier Kuppens phục vụ ở Great Falls, Montana được một nhóm
người da đỏ bộ tộc Piegan đưa vào thăm vùng Yellowstone. Linh mục đã đi qua các
vùng Grand Canyon trong Yellowstone và các suối phun ở Firehole Basin và cuối
năm ông có cơ hội mô tả chuyến đi và đề nghị với thống đốc lúc bấy giờ là
Thomas Francis Meagher để bảo tồn vùng Yellowstone trở thành công viên quốc
gia.
Ngày 1 tháng 3 năm 1872 Tổng
Thống Ulysses Grant ký nghị định thành lập công viên quốc gia Yellowstone, đây
là công viên quốc gia đầu tiên trên thế giới. Một khu rừng núi thiên nhiên rộng
2.2 triệu mẫu được bảo tồn như một công viên nhằm cho công chúng vui chơi giải trí và nghiên cứu học hỏi. Ông
Nathaniel Langford một tiếng nói thường vận động cho những công viên quốc gia
được bổ nhiệm làm giám đốc đầu tiên. Năm 1916 Tổng Thống Woodrow Wilson thành
lập cơ quan mới là National Park Service thay đổi hệ thống quản lý tất cả các
công viên quốc gia trên toàn quốc. Năm 1917 sau 2 năm chiếc xe hơi đầu tiên vào
Yellowstone có hơn 5,000 xe hơi vào đây trong
mùa hè năm đó. Năm 1929 công viên được nới rộng biên giới ở hướng Ðông và góc
Tây Bắc tăng diện tích lên thêm 50%. Năm 1978 Yellowstone
được công nhận là Di Sản Thế Giới về bảo tồn môi sinh. Năm 1988 trận cháy rừng
khủng khiếp thiêu hủy 1.4 triệu mẫu phải huy động đến 25,000 lính cứu hỏa và
tổn phí hơn 120 triệu đô la để dập tắt ngọn lửa và cũng nhờ trận bảo tuyết đến
sớm mới dập tắt hoàn toàn. Mùa Ðông 1997 1,100 trâu rừng bị giết chết vì mang
vi trùng bệnh Brucellosis mà các nhà chăn nuôi sợ lây truyền sang cho thú nuôi
của họ. Năm 2004 khách sạn Old Faithful Inn tổ chức mừng 100 tuổi và chính phủ
Bush cho xe snowmobiles lưu thông trở lại trong công viên mà trước đây thời
Tổng Thống Bill Clinton đã cấm vì sợ ô nhiễm môi trường.
Trịnh Hảo Tâm
No comments:
Post a Comment