Ký Sự Du Lịch Tây Âu (Bài 14)

NAPLES, MIỀN NAM NƯỚC Ý

Bài và hình: TRỊNH HẢO TÂM

Naples (tiếng Ý gọi là Napoli) là thủ đô của vùng Campania nước Ý. Đây là thành phố hải cảng với khoảng 1 triệu dân là thành phố lớn thứ 3 của Ý sau Rome và Milan và lớn nhất ở miền Nam nước này. Naples nằm giữa hai vùng núi lửa là Vasuvius và Phlegraean Fields. Thành phố được thành lập vào thế kỷ thứ 6 trước Công Nguyên bởi người Hy Lạp và được đặt tên là Neápolis có nghĩa là “Thành Phố Mới”.

Với một thủy trình khá dài 348 hải lý từ Genoa đi Naples, mãi tới 11 giờ sáng ngày Thứ Hai 27-5-2013 du thuyền MSC Preziosa mới cập bến Naples (các nơi khác thường thì 7, 8 giờ sáng là cập bến rồi). Bến tàu ngay tại thành phố nên từ trên tàu ở nhà hàng Buffet tầng thứ 14 chúng tôi có một tầm nhìn rất đẹp xuống hải cảng và trong thành phố. Nhà cửa ở đây toàn là dinh thự lầu cao và sơn nhiều màu sặc sỡ như vàng, xanh, tím đủ mọi loại kiến trúc từ cổ xưa thế kỷ 18, 19 cho đến những cao ốc tân thời ngày nay. Những dãy núi xanh bao bọc phía Bắc và núi lửa Mt.Vasuvius với hai đỉnh cao nằm ở hướng Đông cách Naples 9 km. Đây là vùng núi lửa duy nhất ở lục địa Tây Âu và nổi tiếng trong lịch sử là vào năm 79 sau Công Nguyên đã bùng nổ thiêu rụi và chôn vùi hai thành phố của đế quốc La Mã thời ấy là Pompeii và Herculaneum. Lần phun cuối cùng vào năm 1944, hiện núi lửa đã tạm ngủ yên nhưng không biết sẽ bùng nổ hoạt động trở lại bất cứ lúc nào và là mối đe dọa vùng ngoại ô Naples dân cư rất đông đúc.

Chúng tôi rời tàu vào thăm thành phố Naples vốn được biết như nhiều rác rến và băng đảng Mafia hoạt động nhưng với tôi sau khi thăm qua thấy nơi đây cũng bình thường như nhiều thành phố Âu Châu khác. So với Genoa mới ghé hôm qua thì Naples lượng lưu thông như xe hơi, xe gắn máy khá đông đảo, nạn kẹt xe và bộ hành khó băng qua đường. Genoa vắng vẻ còn nơi đây người đi tấp nập và buôn bán sầm uất nhất là ở trung tâm thành phố gần bến tàu vì đây là khu phố cổ nên đường xá nhỏ hẹp nhưng cửa hàng buôn bán ăn uống rất đông.

THÀNH TRÌ CỔ CASTEL NUOVO

Từ trên tàu đã thấy cổ thành đen đúa sừng sững ngự trị ở phía Tây bến tàu. Sau khi ra khỏi nhà ga bến cảng tân tiến sạch sẽ chúng tôi tiến về hướng cổ thành. Cổ thành hình vuông có 4 tháp canh tròn ở 4 góc với nhiều lỗ châu mai để đặt súng. Tường thành rất cao bằng đá đen Sandstone, xung quanh là hào sâu nhưng không có nước và cửa ra vào ở mặt phía Tây thông với mặt đường bằng một chiếc cầu. Về lịch sử cổ thành thì trước khi vua Carlo I of Anjou lên ngôi năm 1266, thủ đô vương quốc Naples đặt ở Palermo trên đảo Sicily và ở Naples chỉ có hoàng cung Castel Capuano là nơi vua trú ngụ khi đến thăm nơi đây. Khi dời đô về Naples nhà vua ra lệnh xây thành trì mới không xa biển để canh chừng hải cảng và có sân rộng bên trong. Công việc được giao cho một kiến trúc sư người Pháp khởi công vào năm 1279 và hoàn tất 3 năm sau đó. Lâu đài thời Trung Cổ này từng là nơi diễn ra nhiều biến cố lịch sử như năm 1294, Giáo Hoàng Celestine V từ nhiệm và sau đó hồng y đoàn đã bầu giáo hoàng mới là Boniface VIII lên thay thế trước khi  chuyển về Rome để thành lập toà thánh Vatican.

Thành cổ có tên Castel Nuovo tức “New Castle” (thành mới) hay còn được gọi là Maschio Angioino (nhà của vua Anjou) là danh thắng cũng là biểu trưng (landmark) của thành phố, nay đã 800 năm nhưng vẫn còn kiên cố vững chắc vì đã được tu bổ và nới rộng nhiều lần. Đứng ngoài cửa chính nhìn vào bên trong sân thành vắng lặng, một vài khẩu thần công bằng đồng và một số viên đạn tròn như trái banh nằm ở trên sân lát đá. Ở cửa có tấm bảng cho biết đây là nhà bảo tàng trưng bày những tác phẩm nghệ thuật thời Trung Cổ như tranh tượng, vật dụng của hoàng gia với giá vào cửa là 6 Euros nhưng không thấy ai vào xem và ông bán vé thản nhiên ngồi xem báo không buồn chào mời chúng tôi! Thấy vắng vẻ chắc không có gì hấp dẫn nên chúng tôi chụp hình xong bèn rút lui rời thành cổ đi xem nơi khác.

THƯƠNG XÁ CỔ GALLERIA UMBERTO I

Tiến lên hướng Bắc một đoạn đường ngắn là tới quảng trường có nhiều kiến trúc cổ nguy nga đồ sộ đó là nhà hát Opera San Carlo được khánh thành năm 1737. Đối diện bên kia đường một kiến trúc khác đường nét cầu kỳ với nhiều hoa văn tượng đá trên mặt tiền, trên cao nhất có hàng chữ “Galleria Umberto I”. Đây là thương xá được xây trong khoảng 1887 đến 1891 trong chương trình phục hồi thành phố kéo dài nhiều thập niên có tên là Risanamento có nghĩa “making healthy again” cho đến trước Thế Chiến Thứ Nhất. Thương xá lấy tên vị vua đương thời lúc đó là Umberto I và do Emanuele Rocco họa kiểu cùng với nhiều kiến trúc sư khác. Thương xá là nơi gặp gỡ của dân chúng bao gồm các cửa hàng thương mại, nhà hàng, quán cà phê và chung cư apartments trên tầng thứ ba. Thương xá có kiến trúc hình chữ thập, mái nhà cong hình vòm (dome) lợp bằng kính trong suốt nhìn thấy bầu trời. Bốn cánh thương xá nhìn về bốn phương và cửa chính hướng về thủ đô Roma tức hướng Tây ra sẽ đụng đường Via Toledo.

Vào bên trong chan hòa ánh nắng ban mai từ bên trên đổ xuống trên sàn đá hoa cương bóng loáng như vào một thánh đường hơn là nơi buôn bán vì không có mấy cửa hàng nơi đây. Có vài nhà hàng bán Pizza, quán cà phê, tiệm tranh còn hai tầng trên lầu vắng ngắt! Thương xá cổ xưa kiến trúc rất đẹp nhưng thương mại không phồn thịnh, không biết vì lý do gì? Phải chi thương xá Phước Lộc Thọ ở Little Saigon được như vầy thì hay biết mấy! Người đẹp nhiều khi cũng khó kiếm chồng!

CON ĐƯỜNG MUA SẮM VIA TOLEDO

Ra khỏi thương xá ở cửa Tây thì gặp ngay con đường lát đá người đi tấp nập và phố xá cao ốc hai bên có vẻ nguy nga cổ kính. Tìm bảng tên đường mới biết là Via Toledo là con đường rất cổ xưa của thành phố Naples được kiến tạo năm 1536 bởi Phó Vương Tây Ban Nha tên Pedro Álvarez de Toledo. Phó Vương (Viceroy) là người thay mặt vua để cai trị một vùng vì thời ấy Naples là thuộc địa của Tây Ban Nha. Con đường ngày nay vẫn mang tên Phó Vương Toledo chắc hẳn ông cũng có công lao với người dân Naples và khu vực này được gọi là Khu Tây Ban Nha (Spanish Quarter). Con đường dài gần 1.2 km chạy theo hướng Nam Bắc từ quảng trường Piazza del Plebiscito cho tới quảng trường Piazza Dante.

Những cửa tiệm nơi đây là phố một căn, trên lầu có thể là văn phòng hoặc là chung cư apartment, bên dưới bán hàng. Đủ mọi mặt hàng như đồng hồ, nữ trang, kính mắt, điện tử, vi tính, quần áo, có những tiệm may đồ vét đo kích thước và vài hôm đến lấy giống như ở Việt Nam. Đây là con đường mua sắm chính của thành phố nhưng những món hàng ở đây có tính cách bình dân, giá cả rẻ hơn so với khu mua sắm Via Chiaia đi từ quảng trường Piazza del Plebiscito về hướng Tây.

Đi lên hướng Bắc một chút có những con hẻm, cửa hàng nhỏ hơn, tôi mua được một sợi dây nịt da đề là Made in Italy nhưng chỉ có 5 Euros. Dây hơi dài, ông bán hàng tháo đầu dây ra cắt bớt một đoạn và bấm lỗ mới cho vừa vòng bụng. Sẵn dịp tôi nhờ ông bấm một lỗ mới ở dây nịt tôi đang dùng vì mấy hôm rày vòng bụng to ra (không biết bây giờ mấy tháng rồi hỡi…em!). Ông vui vẻ làm mà không tính thêm tiền công. Chúng tôi tiếp tục theo con hẻm vì thấy bán buôn tấp nập, có những hàng rau, trái cây, hàng thịt người ta treo những con heo sữa hoặc dê trừu trông hơi ghê rợn. Lại có những cửa hàng Pizza, bánh mì, bánh ngọt bày biện xem ngon lành vui mắt. Cũng cần nói thêm thành phố Naples là nơi khai sinh ra bánh Pizza, Pizza nguyên thủy rất đơn giản phía trên mặt bánh chỉ có phó mát (cheese) và cà chua bầm nhỏ chứ không có thịt thà xúc xích, nấm tươi, ớt bị như ở Mỹ. Thấy nhiều người ăn một chiếc bánh tròn như bánh tiêu nhưng to hơn, tôi mua một chiếc giá 1.5 Euros rất ngon, dòn và thơm mùi phó mát như Pizza và bên trong lại có nhân thịt “ham”, không biết tên bánh là gì?

Chúng tôi đi nửa con đường Via Toledo đến ngã ba gặp đường Via Cesare Battisti thì theo đường này rẽ hướng Đông Nam để tìm địa điểm Internet như người ta chỉ. Tìm gặp hóa ra là một trạm như bưu điện làm dịch vụ gởi hàng và có vài máy vi tính. Nhân viên ở đây gồm hai người đàn ông lớn tuổi chắc là công chức, tiếng Anh không thạo, bắt điền nhiều chi tiết như tên họ, địa chỉ, số điện thoại mới cho sử dụng Internet. Nhưng bật lên toàn là tiếng Ý, phải đoán mò mới vào được Email của mình! Khi trả lời Email cũng trật vuột vì bàn đánh chữ (keyboard) có dấu nhưng là dấu tiếng Ý! Thật chán nản không thể tả, tiền không bao nhiêu nhưng mất thời giờ lại không được việc! Sau đó trở về bến tàu, gặp được tiệm Internet có WiFi. Lên tàu đi ăn trưa, ngủ một giấc ngắn xong mang Ipad trở lên tiệm Internet gặp cô gái Ý trẻ tiếng Anh như gió và vào mạng nhanh chóng bằng tiếng Anh, sử dụng ngon lành. Cô ta còn tặng cho một chai nước lạnh, thật…mát cả lòng!

VÀI DÒNG LỊCH SỬ THÀNH PHỐ NAPLES

Naples là một trong những thành phố xưa nhất trên thế giới liên tục có người ở. Từ thời đại Đồ Đồng hai ngàn năm trước Công Nguyên người Hy Lạp đã định cư tại đây và họ đem nền văn hóa Hy Lạp vào cộng đồng người La Mã để làm thành văn hoá La Hy. Khi đế quốc La Mã phía Tây suy tàn, Naples vẫn đứng vững như thủ đô của vương quốc Naples từ 1282 cho đến 1816. Sau đó kết hợp với đảo quốc Sicily trở thành thủ đô của hai nước cho đến khi thống nhất vào nước Ý Đại Lợi vào năm 1861.

Trong Đệ Nhị Thế Chiến (1939-1945) thành phố Naples bị dội bom nhiều nhất trên nước Ý vì hầu hết các kiến trúc được xây dựng trong thế kỷ 20 đều do chính quyền phát xít của nhà độc tài Mussolini thực hiện. Sau thế chiến thành phố tái thiết nhanh chóng và mở mang mạng lưới giao thông tân tiến như đường hỏa xa cao tốc Alta Velocità nối với thủ đô Roma và Salerno, mở rộng thêm mạng lưới xe điện ngầm bao phủ hơn nửa khu vực trung tâm và ngoại ô. Thành phố Naples có nền kinh tế tăng trưởng mạnh trong những thập niên gần đây mặc dù mức thất nghiệp vẫn còn cao như hiện nay. Với hải cảng là một trong những hải cảng quan trọng nhất Âu Châu và hạng nhì thế giới về số lượng hành khách chỉ sau Hồng Kông, Naples có nền kinh tế đứng hạng tư nước Ý sau Milan, Rome và Turin. Nhiều công ty lớn của Ý đặt bản doanh tại đây trong đó có hãng du thuyền MSC.

Naples có chiều dài lịch sử 2,800 năm còn lưu lại nhiều di tích, kiến trúc qúy giá nhất là khu trung tâm thành phố là khu phố lịch sử cổ xưa lớn nhất Âu Châu trải rộng trên diện tích 1,700 hectares (4,200 acres) được Liên Hiệp Quốc xếp vào Di Sản Thế Giới. Vì vậy Naples là trung tâm du lịch hàng năm thu hút du khách về thăm viếng rất đông. Ngoài ra gần Naples còn có những thành phố biển nhà cửa xây cheo leo trên những vách núi như Sorrento, nổi tiếng qua bản nhạc “Come Back To Sorrento” mà nhạc sĩ Phạm Duy dịch sang lời Việt với tựa đề “Về Mái Nhà Xưa”. Cũng phía Đông của thành phố còn có núi lửa Vesuvius với thành phố Pompeii còn lưu lại những di tích do núi lửa tàn phá vào năm 79 sau Công Nguyên. Tất cả tạo sự tò mò khám phá cho du khách mỗi lần ghé thăm Naples và thành phố còn là quê hương của minh tinh màn bạc núi lửa Sophia Loren mặc dù…xuân xanh nay đã tới tuần tám mươi. Đất núi lửa trồng cái gì cũng to cũng lớn, ở đây thấy trái chanh to bằng trái bưởi.

Những tua du lịch phải trả tiền thêm do tàu MSC Preziosa tổ chức hôm nay khi tàu ghé bến Naples là những tua đi thăm núi lửa Vesuvius, thăm thành phố Pompeii và Sorrento, thăm đảo Capri và thăm trung tâm phố cổ Naples. Là những tua du lịch rất đáng tham gia nhưng tôi chưa tới thăm Naples lần nào và đây là lần đầu tiên nên tôi phải đích thân khám phá Naples trước đã, lần sau nếu còn duyên tái ngộ chắc tôi sẽ thăm những nơi vừa kể.