MONO LAKE, HỒ NƯỚC MUỐI TRÊN VÙNG NÚI CALIFORNIA

Bài và hình: TRỊNH HẢO TÂM

Tọa lạc trên vùng núi Sierra Nevada phía Đông công viên Yosemite một điều bí ẩn của thiên nhiên hồ Mono Lake lại là một hồ nước mặn, chất muối trong nước lại gấp đôi nước biển nên không một loại cá nào sống được. Những hòn non bộ Tufa do chất vôi và muối tạo thành mọc tua tủa trên mặt hồ khiến khung cảnh nơi đây huyền bí lạ lùng như ở một hành tinh nào khác.

Rời thành phố buồn Carson City chúng tôi xuôi nam trên đường 395, con đường này từ đây cho tới khi gặp xa lộ 15 ở Cajon Pass (ngọn đèo phía bắc của San Bernardino) không còn được gọi là xa lộ (freeway) nữa mà chỉ là một đường tốc hành (express way) nghĩa là có những giao lộ có đèn giao thông khiến xe phải ngừng. Ðường 395 khi đến hồ Topaz Lake là vào địa phận của California, từ đây con đường có phong cảnh đẹp (Scenic Route): bên phải là hướng tây dãy trường sơn Sierra cao chớn chở, bên trái là hướng đông một dòng suối mát cứ cặp theo con đường nhưng con đường trên cao, dòng suối chảy dưới thấp cứ như vậy mà đi suốt 25 miles. Đây  là miền cao nguyên có những ngọn núi cao hơn 10 ngàn feet, mây trời từ biển trôi vào thường bị núi chận lại nên bầu trời trong xanh như ta ngồi trên phi cơ và không khí trong lành thoáng đãng khiến du khách cảm thấy khỏe người. Khi đến Mono Lake qua khỏi làng sơn cước Lee Vining sẽ gặp con đường 120 từ công viên Yosemite chạy ra và từ ngả ba đi vào Yosemite chỉ có 35 milles mà thôi nhưng phải lên đèo Tioga Pass cao 9,945 feet. Đừng sợ đèo cao vì mặt đất ở đây đã cao hơn 7,000 feet rồi. Con đường trường sơn 395 chạy dọc theo phía đông của dãy núi Sierra, dãy núi này chia khí hậu làm hai miền khác nhau rõ rệt: bên trường sơn Tây đất Cali mưa nhiều nên rừng thông xanh lá, bên trường sơn Đông đất Nevada sỏi đá khô cằn.

MONO LAKE, HỒ NƯỚC MẶN

           

Chắc không ai có thể nghĩ một hồ nước trong xanh nằm trên một vùng núi có những ngọn cao đến 13 ngàn feet, chứa nước mưa, nước suối do tuyết tan nhưng nước trong hồ lại là nước mặn đầy muối và mặn gấp hai lần nước biển! Ðó chính là Mono Lake nằm cạnh con đường 395 và 120 đi vào rừng núi Yosemite.

           

Xe chúng tôi rẽ trái vào Mono Basin Scenic Area Visitors Center, một kiến trúc có vẻ mới được xây cất trên một khoảng đất bằng phẳng miền sa mạc nên không có cây cao nhưng có những bụi hoa màu vàng rực rỡ. Không biết có phải là cây Sage hay không nhưng hoa có mùi hăng hắc nồng? Trước cổng có bày những tảng đá mà người ta có thể tìm thấy trong vùng lòng chảo Mono. Bước vào bên trong có vài nhân viên của California Department of Fish and Game làm việc, người thu lệ phí vào cửa (45$ cho nhóm Tour Bus chúng tôi), một anh chàng trẻ tuổi vui vẻ giải thích các thắc mắc của du khách, một bà đứng trong tiệm sách và đồ kỷ niệm. Có phòng chiếu phim tài liệu 20 phút nói về vùng Mono Lake kỳ bí lạ lùng và một bảo tàng trưng bày những mẫu đá, biểu đồ, những động vật, chim chóc hoang dã sống trong vùng. Phía sau ngôi nhà là một khoảng sân rộng nhìn ra hồ Mono nước xanh lặng sóng, có hai đảo nhỏ và hàng trăm cột đá Tufa hình thù như những hòn non bộ mọc từ đáy hồ cạn đưa lên. Cột Tufa là chất Calcium Carbonate được tạo thành do nước ngọt gặp muối Alkaline trong nước, mỗi năm cột cao thêm khoảng 1 inch và những cột này có tuổi từ 200 đến 900 năm. Mặt hồ xanh trang hoàng bằng những non bộ thiên nhiên màu trang trắng, xa tít là non xanh ngút ngàn và bầu trời trong vắt khiến cho phong cảnh Mono Lake là cõi non bồng hiếm thấy trên trần gian.

NHỮNG BÍ ẨN CỦA MONO LAKE

           

Mono Lake được núi lửa tạo thành cách nay 760 ngàn năm là một trong những hồ cổ nhứt ở lục địa Bắc Mỹ. Mono Lake rộng 70 dặm vuông (square mile), chỗ sâu nhứt là 159 feet và độ sâu trung bình là 57 feet. Nước trong hồ là do băng tuyết tan trên núi theo những con suối chảy về qua những vùng có nhiều khoáng chất nên nước trở thành nước mặn có nhiều chất Alkaline. Nước chảy về hồ suốt mấy chục ngàn năm và hồ không có ngả thoát nước, nước chỉ bốc hơi nên độ mặn càng ngày càng đậm đặc hơn. Ðộ mặn trung bình nước hồ là 78 gram muối trong một lít, trong khi nước biển là 31.5 gram muối một lít. Trước kia hồ rất lớn có dung tích là 4.3 triệu acre feet nước (acre feet là đơn vị thể tích rộng 1 acre và cao 1 feet) và mặt hồ có cao độ 6,417 feet. Năm 1941 chính quyền Los Angeles tháo bớt nước nên mặt hồ thấp xuống và ngày nay có cao độ là 6,383 feet và dung tích nước còn lại là 2.6 triêu acre feet. Trước kia người ta định lấy nước Mono Lake cung cấp cho vùng Los Angeles nhưng sau khi tính toán thấy không có lợi vì chi phí khử muối rất tốn kém.

           

Nước hồ quá mặn nên không có loại cá nào sống được mà chỉ có loại rươi, loại ruốc (loại tép thật nhỏ) tên là brine shrimp mùa hè nổi đỏ mặt hồ và đời sống chúng rất ngắn được vài tháng và đến mùa đông thì chết hết. Hồ có một loại ruồi nhỏ có tên là alkali flies và nhiều giống chim từ xa di chuyển về đây trong những tháng ấm áp. Hồ có tên là Mono là do tên thổ dân Mow-No thuộc bộ tộc da đỏ Kutzadika mấy ngàn năm trước sống trong vùng hồ. Họ là dân du mục mùa hè lên núi săn thỏ, hái berry, mùa thu họ đến hồ Mono bắt ruồi alkali flies làm thực phẩm.

           

Khi đến đây du khách ít thấy tàu thuyền chạy trên hồ nên nghĩ rằng tàu thuyền bị cấm lưu thông nhưng thực ra vẫn được chạy trên hồ nhưng phải tuân theo một số quy định về bảo vệ thiên nhiên như tránh xa nơi các loài chim qúy hiếm làm tổ và tàu thuyền lưu thông trên hồ khá nguy hiểm vì gió giật bất ngờ và đáy hồ lởm chởm những cột Tufa khá bén nhọn. Nhưng những ai không biết lội cũng đừng lo, rủi rơi xuống hồ cũng sẽ nổi trên mặt nước vì tỉ trọng nước muối nặng hơn tỉ trọng thân người. Mùa đông nơi đây cao nên thật lạnh nhưng nước hồ không bao giờ đóng băng, lạnh lắm thì chỉ một lớp giáng cứng trên mặt.

Muốn chụp ảnh hay chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những hòn non bộ Tufa trên mặt hồ nhất là trong buổi bình minh, du khách nên đến South Tufa bằng con đường East 120 đi vào. Muốn qua đêm trong vùng hồ nơi làng Lee Vining có vài nhà trọ Lodge yên tịnh và tiện nghi.

           

Trên đường về Los Angeles chúng tôi ghé thị trấn Bishop ăn trưa nơi một nhà hàng Tàu trên lầu trong thương xá xây bằng gỗ thông. Bishop cũng là địa điểm du lịch cho những người câu cá mùa hè và trượt tuyết mùa đông. Trên đường 395 vắng vẻ dọc theo dãy núi độ 2 giờ sau đổi qua xa lộ 14, khi ngang qua Lancaster ngạc nhiên thấy một phi trường mà phi cơ phản lực hành khách đậu san sát nhưng không thấy xe cộ và du khách. Mới nhớ lại trước đây báo Los Angeles Times có bài nói về phi trường đặc biệt này: đây là sân bay cũng là “nghĩa địa” chứa những phi cơ không hoạt động vì hãng bay thua lỗ sập tiệm, gởi phi cơ tại đây để cho trống bớt phi trường Los Angeles.